مدل‌یابی میزان و نحوه‌ تأثیر متغیرهای کالبدی پنجره بر بهره‌گیری مناسب از نورِ روز در کلاس‌های مدارس راهنمایی تهران

کیفیت نور از مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر کارایی دانش‌آموز می‌باشد. مدرسه‌ای با کارایی بالا، دارای محیط‌های آموزشی ارزشمند به لحاظ کیفیاتِ بصری است و ایجاد این کیفیات بصری از طریق طراحی مناسب امکان‌پذیر است. هدف مقاله حاضر دست‌یابی به میزان و نحوه تأثیر عوامل گوناگون بر بهره‌گیری مناسب از نورِروز در شرایط گوناگون (شانزده تیپ) کلاس‌ درس است. در این مطالعه‌ همبستگی که از نوع مدل‌یابی‌- مدل­یابی معادلات ساختاری- است، در نمونه‌ای متشکل از 2324 آزمودنی، پرسش‌نامه‌ محقق‌ساخته اجرا و با استفاده از مدل‌یابی روابط علّی توسط تحلیل مسیر، اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای کالبدی پنجره از دیدگاه دانش‌آموزان بررسی شد.جامعه آماری این پژوهش شامل دانش‌آموزان مدارس راهنمایی تهران می‌باشد. ازجامعه آماری فوق، دانش‌آموزان مدارس دخترانه و پسرانه مناطق 3، 11 و 18 تهران به صورت خوشه‌ای تصادفی چند مرحله‌ای به عنوان نمونه آماری،جهتِ پرکردن پرسش‌نامه در شانزده تیپ کلاس درس جهت کنترل چهار متغیر جهت، میزان شفافیت، ارتفاع دست‌انداز و میزان سطح شیشه‌خور پنجره، انتخاب شدند. پرسش‌نامه در چند مرحله تهیه، روایی و پایایی آن محاسبه گردید. میزان پایایی پرسش‌نامه (825/0=α) و روایی آن ازطریق روایی محتوایی و روایی سازه به دست آمده است. مدل به دست آمده و اطلاعات مندرج در جداول مربوط به آن نشانگر اهمیت چهار عامل «وجود منظر و اثرات آن»، «خیرگی»، «کیفیت روشنایی» و «اثرات غیربصری پنجره» می‌باشد. در بین این عوامل عاملِ «منظر» متغیر مستقل، عامل «اثرات غیربصری پنجره» متغیر وابسته و عوامل «خیرگی» و «کیفیت‌روشنایی» جزو متغیرهای میانجی شناسایی شدند.علاوه بر این بررسی فرضیه‌ها با در نظر گرفتن متغیرهای کنترل شده نشان داد این متغیرها یعنی جهت پنجره، درصد سطح شیشه‌خور، ارتفاع دست‌انداز و میزان شفافیت پنجره بر میزان و نحوه‌ تأثیر عوامل ذکر شده در بهره‌گیری مناسب از نورِروز در کلاس‌های مدارس راهنمایی تهران مؤثر می‌باشند.